Warning: Undefined array key "ssba_bar_buttons" in /home/platne/serwer163586/public_html/autoinstalator/naukowoosporcie.pl/wordpress5945/wp-content/plugins/simple-share-buttons-adder/php/class-buttons.php on line 598
Warning: Undefined array key "ssba_bar_buttons" in /home/platne/serwer163586/public_html/autoinstalator/naukowoosporcie.pl/wordpress5945/wp-content/plugins/simple-share-buttons-adder/php/class-buttons.php on line 598
Warning: Undefined array key "ssba_bar_buttons" in /home/platne/serwer163586/public_html/autoinstalator/naukowoosporcie.pl/wordpress5945/wp-content/plugins/simple-share-buttons-adder/php/class-buttons.php on line 598
Warning: Undefined array key "ssba_bar_buttons" in /home/platne/serwer163586/public_html/autoinstalator/naukowoosporcie.pl/wordpress5945/wp-content/plugins/simple-share-buttons-adder/php/class-buttons.php on line 598
Warning: Undefined array key "ssba_bar_buttons" in /home/platne/serwer163586/public_html/autoinstalator/naukowoosporcie.pl/wordpress5945/wp-content/plugins/simple-share-buttons-adder/php/class-buttons.php on line 598
Część 1: https://naukowoosporcie.pl/sklad-ciala-w-sporcie1
W drugiej części wpisu dotyczącego składu ciała sportowców chciałbym opisać szereg metod używanych do wykonywania pomiarów.
Podział metod analizy składu ciała
- Referencyjne – czyli takie, które ze względu na swoja dokładność uważane za wzór (pewnego rodzaju punkt odniesienia) względem innych metod.
- Laboratoryjne – pomiary dokonywane przy użyciu aparatury medycznej / laboratoryjnej, która wymaga obsługi przez wykwalifikowany personel.
- Terenowe / użytkowe – pomiary dokonywane przy użyciu ogólnodostępnych urządzeń. Może je przeprowadzać praktycznie każdy, ale bez pewności utrzymania precyzji.
Opis poszczególnych metod
1. Referencyjne
A) Sekcja zwłok – jest bardzo dokładną metodą, przy której można rozłożyć ciało na poszczególne tkanki. Z wiadomych względów nie jest to metoda przydatna w indywidualnej analizie składu ciała u sportowców. Uważana za jeden ze „złotych standard” metod referencyjnych.
Zalety: dokładność
Wady: stan badanego; czasochłonność
B) Wieloskładnikowe modele składu ciała – nie jest metodą stricte pomiarową, a jedynie sposobem opisywania komponentów składu ciała, w której używa się pewnych przyjętych modeli. Jednym z pierwszych był model 2-składnikowy, który opisywał masę tkanki tłuszczowej oraz beztłuszczowej.
Obecnie dostępnych jest więcej modeli, np. model 6-składnikowy, ale częściej stosowanym jest jednak model 4-składnikowy (masa ciała, objętość ciała, masa kości oraz masa wody).
Pamiętać należy, że np. do jednego z tych składników używa się tutaj pomiaru z innej metody.
Zalety: dokładność (badanie jednego parametru kilkoma metodami)
Wady: kosztowny sprzęt pomiarowy; czasochłonność
C) Obrazowanie medyczne (MRI oraz CT) – pomiar ten jest dość kosztowny, ale dzięki jego dokładności, wyniki pomiarów są wykorzystywane do celów medycznych.
Zalety: dokładność, obrazowanie konkretnych rejonów ciała
Wady: koszty pomiaru; przy częstym pomiarze – narażenie na promieniowanie (CT); doświadczenie wykwalifikowanego personelu; wykorzystanie laboratoryjne – brak mobilności; czas oczekiwania na wyniki
2. Laboratoryjne
A) DXA (badanie densytometryczne) – używana w wielu badaniach również jako metoda referencyjna, do której porównywane są inne metody praktyczne (np. BIA). Dzięki swojej dokładności oraz możliwości regularnej kontroli składu ciała (dzięki niższemu promieniowaniu niż w badaniach przy użyciu obrazowania medycznego) często uważana jest za „złoty standard” w analizie składu ciała sportowców.
Problemem tej metody jest limit pomiarowy, wynikający z gabarytów zawodnika. W zależności od aparatu, maksymalne obciążenie wynosi ~130 kg m.c. (masy ciała), natomiast wysokość ciała ~195 cm (niestety jestem tutaj reprezentantem pokrzywdzonej grupy przez moje 200 cm wzrostu).
Zalety: dokładność; natychmiastowe wyniki; obrazowanie konkretnych rejonów ciała
Wady: kosztowny sprzęt pomiarowy; promieniowanie (o wiele niższa dawka niż w przypadku CT); limit wzrostu / masy ciała analizowanych zawodników; małe możliwości transportu – wykorzystanie laboratoryjne
B) Pomiary opierające się na gęstości ciała (hydrodensytometria oraz pletyzmografia wypieranego powietrza) – bardzo dokładne metody określające gęstość ciała, w niektórych opracowaniach i stanowiskach uważane za metody referencyjne. Jednakże sporym ograniczeniem jest tutaj limit badanych parametrów, które sprowadzają się do masy tłuszczowej i beztłuszczowej.
Zalety: dokładność pomiaru tkanki tłuszczowej i beztłuszczowej; szybkość wykonania pomiarów; powtarzalność
Wady: wielkość aparatury; możliwość wystąpienia błędu pomiarowego; u niektórych badanych klaustrofobia lub hydrofobia
C) Ultrasonografia (USG) – jest to ciągle rozwijająca się metoda wykorzystywana do oceny składu ciała, która zyskuje coraz większą popularność. Powstały również aparaty stworzone specjalnie do wykonywania analizy składu ciała, które charakteryzują się dużą dokładnością oraz łatwością transportu. Potrzebne jest jednak doświadczenie wykonywającego badanie (ustawienie długości fal, ilość nakładanego żelu, ustawienie końcówki urządzenia).
Zalety: dokładność; łatwość w transporcie; nieinwazyjność
Wady: potrzebne duże doświadczenie badającego; brak standaryzacji wyników u sportowców
D) Skanowanie 3D – to kolejna innowacyjna metoda używana do analizy składu ciała. Sama w sobie nie określa stricte komponentów składu ciała, ale z dużą dokładnością jest w stanie oszacować gęstość poszczególnych elementów ciała. W połączeniu ze znajomością masy ciała pozwala uzyskać wynik procentowy. Dodatkowo aparatura dokonuje pomiarów antropometrycznych (obwody, długości, powierzchnia ciała).
Zalety: szybkość wykonania
Wady: brak standaryzacji dla sportowców
3. Terenowe / użytkowe
A) Antropometria – najprostsza metoda pomiarowa, która opiera się na pomiarze obwodów / długości poszczególnych obszarów / części oraz masy i wysokości ciała. Może być wykonywana wszędzie z użyciem prostej przyrządów (np. centymetr krawiecki).
Zalety: łatwość pomiaru, ogólnodostępne, powtarzalne, nieinwazyjne
Wady: brak informacji o poszczególnych komponentach ciała; możliwość dokonania błędu pomiarowego; wątpliwa dokładność
A’) Pomiar fałdów skórno-tłuszczowych – metoda również zaliczana do antropometrycznych, jednakże warta wyszczególnienia. Pomiar dokonany przy użyciu kalipera może dostarczyć nam informacji o procentowej zawartości tłuszczu, co w połączeniu ze znajomością masy ciała daje obraz modelu 2-składnikowego ciała.
Zalety: łatwość pomiaru; ogólnodostępne; powtarzalne; nieinwazyjne
Wady: duża możliwość dokonania błędu pomiarowego – wymagane duże doświadczenie
B) Bioimpedancja elektryczna (BIA) – jest to metoda w której wykorzystuje się prąd zmienny o różnej częstotliwości. Dzięki specyficznemu oporowi elektrycznemu poszczególnych tkanek, aparatura pomiarowa jest w stanie określić skład ciała.
Zalety: łatwość pomiaru; ogólnodostępne; powtarzalne; nieinwazyjne; dużo informacji o komponentach organizmu; natychmiastowy wynik
Wady: duże różnice cenowe dostępnych aparatów (wpływa to na dokładność sprzętu pomiarowego); konieczność odpowiedniego przygotowania do badania; wyniki mocno zależne od stanu nawodnienia organizmu
Literatura
1. Ackland TR., Lohman TG., Sundgot-Borgen J. i wsp.: Current Status of Body Composition Assessment in Sport. Sports Med 2012; 42 (3): 227-249.
2. Pietrobelli A., Heymsfield SM. , Wang ZM., Gallagher D.: Multi-component body composition models: recent advances and future directions. European Journal of Clinical Nutrition (2001) 55, 69±75.
3. Heymsfield SB, Ebbeling CB., Zheng J. i wsp.: Multi-Component Molecular-Level Body Composition Reference Methods: Evolving Concepts and Future Directions. Obes Rev. 2015 Apr; 16(4): 282–294.
4. Shaw G., Nana A., Broad E.: „Physique assessment of the athlete.” w Clinical Sports Nutrition, red. Burke L., Deakin V., McGraw-Hill Education, Australia 2015, s. 54-91.
5. „Body Composition and Weight Managment” w Advanced Exercise Physiology, red. Ehrman JK., Kerrigan DJ., Keteyian SJ., Human Kinetics 2017, s. 207-227.
6. „Body Composition Assessment” w Exercise Physiology, red. McArdle WD., Katch FI., Katch VL., Wolters Kluwer Health 2014, s. 731-762.
7. Gatterer H., Schenk K., Burtscher M.: „Assessment of Human Body Composition: Methods and Limitations” w Body Composition Health and Performance in Exercise and Sport, red. Lukaski HC., Taylor & Francis Group, Boca Raton 2017, s. 13-27.
